دانشگاه‌های مجازی یکی از اشکال آموزش‌های از راه دور هستند و در کشورهای مختلف دنیا نقش بسزایی را در امر آموزش جوانان به عهده دارند.
دانشگاه‌های مجازی مفهوم کلاس‌های سنتی درس را نیز تغییر داده‌اند.
گرچه بسیاری از فعالیت‌هایی که در کلاس‌های مجازی صورت می‌گیرند، مشابه آنهایی هستند که در برنامه‌ها و کلاس‌های درس سنتی انجام می‌شوند، اما ماهیت و فضایی که این فعالیت‌ها در بستر آن انجام می‌شوند، متفاوت است.
در کلاس‌های درس مجازی، دانشجویان در دوره‌هایی به صورت کنفرانس‌های رایانه‌ای شرکت‌می‌کنند.
این دوره‌ها از طریق اینترنت و شبکه‌های وب ارائه می‌شوند و از نرم‌افزارهایی استفاده می‌کنند که امکان برقراری ارتباط را برای دانشجویان فراهم می‌سازند.
ورود به دوره‌ها از طریق رایانه شخصی در خانه یا در محیط کاری صورت می‌گیرد.
چرا دانشگاه مجازی؟
با توجه به گسترش و توسعه سیستم‌های مجازی، این موضوع بیشتر از گذشته به چشم می‌آید که چه افرادی به سمت سیستم‌های آموزشی مجازی جذب می‌شوند.
در نگاه اول بسیاری از افراد به این نتیجه می‌رسند که دانشجویانی به این دانشگاه‌ها تمایل پیدا می‌کنند که در زمینه درسی ضعف دارند و نمی‌توانند مانند دانشجویان عادی از طریق آزمون ورودی به دانشگاه‌های معتبر راه پیدا کنند و به همین دلیل به سمت دانشگاه‌های مجازی کشیده می‌شوند؛ اما با توجه به آماری که توسط کارشناسان این زمینه ارائه شده این طرز تفکر اشتباه است و در حال حاضر بسیاری از باهوش‌ترین افراد در سراسر جهان به سمت سیستم‌ها و دانشگاه‌های مجازی جذب شده‌اند.
شاید یکی از مهم‌ترین دلایل این گرایش، افزایش روزافزون دانشجویان و علاقه‌مندان به تحصیلات تکمیلی باشد.
همچنین این نکته را نمی‌توان نادیده گرفت که امروزه تمامی دانشجویان و دانش‌آموزان در مدارس و هر پایگاه آموزشی که باشند به رایانه‌ها و امکانات اینترنتی به آسانی دسترسی دارند.
اگر شما هم جزء آن دسته از افراد هستید که اول وارد بازار کار شده‌اید و دوست دارید که در حین کار به تحصیل هم مشغول شوید، مسلماً یک دانشگاه مجازی را برای تحصیل خود انتخاب خواهید کرد تا برای آموزش، از زمان و مکان مستقل بوده و به دلیل غیبت‌های بیش از حد، دروس شما در یک ترم حذف نشوند!
اجزای یک دانشگاه مجازی
Information booth:
به دانشجویان در فهم دانشگاه مجازی، خدمات آن، سر فصل‌های دروس و مدارج تحصیلی کمک می کند.
Teaching unit:
دفاتر و واحدهای آموزشی که واحدهای درسی، سمینارها، آزمایشگاه‌ها، پایان‌نامه‌ها و برنامه امتحانات را ارائه می‌دهند.
Student Office:
مسئول خدمات اجرایی و اداری مانند ثبت نام دروس، سمینارها،امتحانات و کارگاه‌ها است.
Library:
امکان دسترسی به فهرست‌های اطلاعاتی و کتابخانه‌ای را فراهم می‌کند.
Cafeteria:
ارتباطات و اجتماعات دانشجویی را برای دانشجویان دور از دسترس و نیزگفت‌وگو و بحث را برای آن‌ها فراهم می‌آورد.
Blackboard:
دانشجویان را در جریان اخبار قرار می‌دهد.
Research Center:
این مرکز به دانشجویان درباره فعالیت‌های تحقیقاتی و انتشارات‌اطلاع می‌دهد و نیز امکان ارتباط بین دانشجویان و محققان را فراهم می‌سازد.
Shop:
در این محل اماکن خرید منابع درسی میسر است.
مزیت‌های آموزش الکترونیکی
- نیازی به صرف وقت و حضور در کلاس نیست.
- امکان برخورداری از یک روش مطالعه انعطاف‌پذیر که مطابق نیاز دانشجو است.
- سرعت مطالعه دست دانشجو است.
- مانند کلاس‌های درسی برنامه آموزشی، راهنمایی درس، دروس مرجع و… وجود دارد.
- در مطالعه به صورت آنلاین از مزایای کار گروهی بهره‌مند می‌شوید.
- کنجکاوی و ابتکار بیشتر و دسترسی به تکنولوژی‌های جدید.
- اطلاعات بهروز است و دانشجو می‌تواند از این اطلاعات کمال استفاده را ببرد.
- ارزیابی‌ها به صورت آنلاین است.
- می‌توانید هر کجا که باشید مدرک خود را از طریق اینترنت به دیگران و رییس خود نشان دهید.
- می‌توانید بیش از یک درس یا رشته را فرا گیرید.
- در هر زمان می‌توان یاد گرفت.
- در هر مکانی امکان یادگیری وجود دارد.
- هزینه‌های یادگیری کاهش می‌یابد.
- عموم مردم می‌توانند دانش و اطلاعات را به دست آورند.
- نتیجه آموزش و یادگیری شما سریعتر مشخص می‌شود.
- با استفاده از امکانات مالتی مدیا مطالب بیشتر در ذهن می‌ماند.
- تبعیض و پارتی‌بازی کمتر اتفاق می‌افتد.
مشکلات آموزش مجازی
هر چند آموزش مجازی محاسن فراوانی دارد اما نظام‌های آموزشی را نیز بعضاً دچار مشکلاتی می‌نمایند.
برخی از این مشکلات عبارتند از:
نیاز مخاطبان به سواد رایانه‌ای
لزوم وجود استانداردهای خاص برای ارزیابی و برنامه‌های آموزشی
مسئله صدور و اعتبار گواهی‌نامه
متواری کردن آموزشگران
آموزش به زبان غیر بومی
مسائل مربوط به حق مولف منابع اطلاعاتی
نیاز به استفاده از ابزارها و تجهیزات خاص
دانشگاه‌های مجازی در ایران
در ایران دانشگاه‌های مجازی متعددی فعالیت می‌کنند.
ما در این قسمت، به اسامی برخی از این دانشگاه ها اشاره می‌کنیم:
- آموزش‌های مجازی دانشگاه سیستان و بلوچستان
- دانشگاه مجازی المصطفی (ص)
- دانشگاه مهر البرز
- دانشگاه مجازی امام خمینی (ره)
- دانشکده آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه قم
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه الکترونیکی فاران
- دانشکده مجازی علوم حدیث
- دانشکده آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه شیراز
- مرکز آموزش‌های مجازی دانشگاه امیرکبیر
- مرکز آموزش‌های مجازی دانشگاه تربیت معلم آذربایجان
- مرکز آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه علم و صنعت ایران
- مرکز آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
- مرکز آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه اصفهان
- مرکز آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه صنعتی اصفهان
- مرکز آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه تهران
- مرکز آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه سهند
- مؤسسه غیرانتفاعی آموزش عالی رایانه‌ای تهران
- مؤسسه آموزش عالی فارابی
- مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی نور طوبی
- واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی
برای کسب آگاهی در مورد رشته‌های ارائه شده، نحوه پذیرش دانشجو و دیگر اطلاعات مورد نیاز خود، می‌توانید به سایت هر مرکز مراجعه نمایید.
جمع‌بندی
فناوری اطلاعات و ارتباطات و حرکت از جوامع سنتی به جوامع اطلاعاتی تمامی ابعاد و نیازهای بشری را تحت تاثیر قرار داده است.
شیوه‌های آموزشی نیز تابع چنین تغیر و تحولاتی بوده‌اند.
بهره‌گیری از آموزش مجازی با استفاده از روش‌های جدید باعث کارایی و اثربخشی بیش از پیش نظام‌های آموزشی در کشورهای مختلف شده است.
استفاده از چنین فنونی، امکان افزایش کیفیت و بهره‌وری آموزشی در کلیه سازمان‌ها را پدید می‌آورد.
در کشور ما نیز در سال‌های اخیر برنامه‌ریزی‌هایی به منظور بهره‌گیری از چنین روش‌هایی در اجرای آموزشی صورت گرفته است.