دانشگاه آزاد اسلامی
دانشگاه آزاد اسلامی سامانه‌ای دانشگاهی در ایران است. این دانشگاه یکی از بزرگ‌ترین مراکز آموزشی و پژوهشی در ایران (اولین) و در جهان (ششمین) است. دانشگاه آزاد اسلامی در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۱ تأسیس شد و امروزه در بسیاری از شهرهای ایران دارای مراکزی است.
دو سال پس از انقلاب فرهنگی ایران در اردیبهشت ۱۳۶۱ به پیشنهاد هاشمی رفسنجانی و با حمایت روح‌الله خمینی دانشگاه آزاد اسلامی تأسیس شد. برخی از رجال سیاسی ارشد جمهوری اسلامی از جمله احمد خمینی و هاشمی رفسنجانی عضو هیئت امنای آن بوده‌اند.
ابتدا عبدالله جاسبی پیشنهاد خود را با هاشمی رفسنجانی در میان گذاشته و هاشمی در خطبه‌های نماز جمعه دربارهٔ دانشگاه در شرف تأسیس چنین گفت:
یکی از طرق این است که از همین امسال در هر جا که دستمان رسید و شاید کم‌کم به روستا هم بکشد - البته به شهرهای کوچک به آسانی می‌رسد - مراکزی درست کنیم به نام دانشگاه آزاد.
چهار ماه بعد هاشمی رفسنجانی به‌عنوان رئیس شورای موقت دانشگاه و طی حکمی با سربرگ مجلس، عبدالله جاسبی را به ریاست موقت دانشگاه منصوب نمود. هیئت مؤسس دانشگاه شامل علی خامنه‌ای (رئیس‌جمهور وقت)، اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس وقت)، میرحسین موسوی (نخست‌وزیر وقت)، احمد خمینی (فرزند و رئیس دفتر خمینی) و عبدالله جاسبی تشکیل جلسه داده و جاسبی را به ریاست دانشگاه منصوب کرد.
اولین واحد دانشگاهی، واحد تهران مرکز با نام پیشین واحد تهران با کد ۱۰۱ بود و بعد از آن واحد تبریز با کد ۱۰۲ بود که دکترکریم زارع آن را تأسیس کرد و در سال‌های ۶۱ تا ۶۳ به عنوان نخستین رئیس واحد دانشگاه آزاد اسلامی، ریاست آن را به عهده داشت. اولین آزمون ورودی دانشگاه در اسفند ۶۱ با شرکت ۳۲ هزار داوطلب در شاهرود، اهواز، تبریز، تهران، رشت، زاهدان، کرمان، مشهد و یزد برگزار شد و حدود ۳ هزار نفر در رشته‌های راه و ساختمان، برق، مکانیک، فیزیک، ریاضی، شیمی، صنایع فلزی، نساجی و حسابداری پذیرفته شدند.[۷] هاشمی رفسنجانی رئیس هیئت امنای این دانشگاه، آن را از افتخارات و تجربه‌های موفق پس از انقلاب می‌داند. این سامانه دانشگاهی شامل تمامی واحدهای دانشگاهی آن بر پایه رنکینگ بین‌المللی URAP با رتبه ۲۲۶ در دنیا و رتبه ۲ در ایران بعد از دانشگاه تهران، از معتبرترین دانشگاه‌ها در ایران محسوب می‌شود. این نظام رتبه‌بندی بر اساس میزان تولیدات علمی کار می‌کند و دانشگاه آزاد اسلامی به صورت یک سامانه دانشگاهی (نه یکایک واحدهای دانشگاهی به صورت جداگانه) در آن شرکت نموده‌است. برند دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۳۹۲ در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران به عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.
اداره دانشگاه
طابق اساس نامه، ارکان دانشگاه عبارتند از:
- هیئت موسس
- هیئت امنا
- رئیس دانشگاه
- شورای دانشگاه
هیئت مؤسس
طابق اساسنامه دانشگاه، هیئت مؤسس شامل ۹ نفر هستند که به شرح زیر است:
- علی اکبر ولایتی (رئیس هیئت مؤسس)
- عبدالله جاسبی
- محسن قمی
- علی اکبر ناطق نوری (مستعفی)
- حمید میرزاده (عدم شرکت در جلسات هیئت موسس)
- سید حسن خمینی (عدم شرکت در جلسات هیئت موسس)
- اکبر هاشمی رفسنجانی (فوت شده)
- عبدالکریم موسوی اردبیلی (فوت شده)
- بدون عضو (بلاتصدی)
بنابراین در حال حاضر هیئت موسس عملا ۳ نفر هستند. مطابق ماده ۸ اساسنامه اصلاحی دانشگاه، چنانچه اعضاء هیئت مؤسس به علل مختلف مانند فوت، استعفا، بیماری، برکناری، ناتوانی و یا هر علت دیگر به ۶ نفر کاهش یابد، هیئت مؤسس می‌باید افراد جایگزین به تعداد مورد نیاز را ظرف مدت ۳ ماه برای عضویت در هیئت مؤسس به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد نماید.
تبصره۱ـ چنانچه هر یک از اعضای هیئت مؤسس در ۳ جلسه متوالی یا ۵ جلسه غیرمتوالی و بطور غیرموجه شرکت نکنند مستعفی تلقی می‌شوند و طبق مفاد ماده فوق جایگزین آنها تعیین می‌شود.
تبصره۲ـ چنانچه هیئت مؤسس طبق حکم قسمت اخیر ماده فوق و ظرف مدت ۳ ماه افراد جایگزین را برای عضویت در هیئت مؤسس به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد ندهد، شورا رأساً اقدام به معرفی و تصویب افراد جایگزین خواهد نمود.
نحوه پذیرش
در سال های ابتدایی آغاز فعالیت دانشگاه آزاد اسلامی، نوع پذیرش صرفا از طریق کنکور سراسری بود. اما در سال های اخیر، دانشگاه علاوه بر کنکور سراسری سازمان سنجش، اقدام به جذب دانشجو در مقاطع کاردانی و کارشناسی به صورت بدون کنکور و صرفا براساس سوابق تحصیلی نیز می کند. ثبت نام بدون کنکور و براساس سوابق تحصیلی دانشگاه، در هر سال دو بار در نیمسال های تحصیلی اول و دوم در مهر و بهمن ماه از طریق وب سایت رسمی مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی انجام می‌شود. به طور معمول این دانشگاه در هر سال در مقطع دکتری تخصصی ده هزار، دکتری حرفه ای سه هزار، کارشناسی ارشد شصت هزار، کارشناسی دویست هزار، کاردانی پنجاه هزار دانشجو و در مجموع حدود سیصد و بیست هزار دانشجو پذیرش می‌کند.